Mir’âtu’l-Muhakkikîn
Şeyh Sa‘düddîn Mahmûd b. Emîniddîn Abdilkerîm b. Yahyâ Şebüsterî Tebrîzî (ö. 720/1320) Iran’da Tebriz’ şehrinin Şebüster kasabasında 687’de (m.1288) doğup 720’de vefat etti . Hocaları Bahaeddin Ya’kub-ı Tebrîzî ve Emînüddin-i Tebrîzî’dir. Kabri, hocası Bahâeddîn Ya’kûb-ı Tebrîzî’nin kabri yanında, “Gülşen-i Pehlevî” adı verilen bahçe içerisinde bulunan türbededir . Kübrevîliğin Nûriyye kolunun pîri Nûreddin Abdurrahman İsferâyînî’nin halifesi Emînüddin Abdüsselâm Huncî’nin müridi olan Şebüsterî, Kübrevî şeyhliği yapmamakla birlikte halka yönelik sohbet ve vaazlarda bulunmuştur. Kendisinden sonra etkilediklerinden biri de Abdullah Salâhî Uşşâkī’dir . Şebüsteri hz.nin Mir’âtu’l-Muhakkikîn adlı eserinin Abdullah Salâhî Uşşâkī tarafından gerçekleştirilen Türkçe tercümesi bir mecmua içerisinde basılmıştır (İstanbul 1281, s. 95-106). Şebüsteri hz. Ibni Arabi hz.nin sembolik terminolojisi hakkında derinlemesine bir uzmandır. (1)
Mir’âtu’l-Muhakkikîn: Sekiz bölüm halinde düzenlenen mensur eserde nefsin türleri, varlıklar, yaratılışın hikmeti, mebde ve mead, atak ve enfüs gibi konular sade bir dille anlatılmaktadır. (2)
Matbû metinde mukaddime ve yedi fasıldan oluşan Mir’âtu’l-Muhakkikîn eserinin Salâhî tarafından yapılan tercümesinde mukaddime dışında beş babta konular tasnif edilir. Zikredilmeyen iki bab başlığı ise diğer başlıkların altında yer alır: Bâb-ı Evvel: Nefs-i tabîî ve nefs-i nebâtî ve nefs-i hayvânî beyanındadır (s. 73-76). Bâb-ı Sânî: Hakîkat-i Muhammediyye-i külliyeyi câmî’ olan cemî’-i eşyânın hakîkatlerinin hakîkati beyânındadır (s. 76-77). Bâb-ı Sâlis: Fî beyân-i vücûd (s. 77-78). Bab-ı Râbi’: Fî beyân-i aksâm-ı vücûd-ı mümkinât (s. 78-79). Yaratılıştaki Hikmetin Açıklaması (s. 79-80). Mebde’ ve Meâd Hakkında (s. 80-81). Bâb-ı Hâmis: Fî tatbîk-i âfâk ve’l-enfüs (s. 81-82). Başka Bir Vecihle Âfâk ve Enfüsün Birbirine Tatbîki (s. 82-84). (3)
Kaynaklar :
1- Adnan Karaismailoğlu https://islamansiklopedisi.org.tr/sebusteri
2- http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/mahmud-sebusteri
3-Mahmûd Şebüsterî’ye Nisbet Edilen Mir’âtü’l muhakkikîn Adlı Eserin Abdullah Salâhî Uşşâkî
Tarafından Yapılan Tercümesi
Muammer CENGİZ*
